Nguyễn Văn Nghệ
Khi tôi còn ngồi bên trên ghế nhà trường, mỗi lúc phê phán đạo nho và chế độ phong kiến, thầy cô thường rước câu nói: “ Quân sử thần tử, thần bạt mạng bất trung; Phụ sử tử vong, tử bất vong bất hiếu” (Vua khiến bề tôi chết mà bề tôi không chết là bất trung; phụ vương khiến nhỏ chết mà bé không chết là bất hiếu) và cho rằng Nho giáo dạy con người phần nhiều điều rất là là phi nhân bản.( Đại đa số các nội dung bài viết trên sách báo cũng tương tự trên google hiện thời đều ghi “ Quân xử…Phụ xử…”, đúng nguyên văn chữ nôm ghi là “Quân sử…Phụ sử…”. Khiến, sai khiến người điện thoại tư vấn là Sử. Quân sử thần tử: Vua khiến bề tôi chết; Phụ sử tử vong: phụ thân khiến nhỏ chết).
Bạn đang xem: Quân xử thần tử thần bất tử bất trung
Trong các vở tuồng, chèo … hiện nay khi phê phán, đả kích Nho giáo giỏi phong kiến, những nhà biên soạn thường mang câu: “ Quân sử thần tử, thần bạt tử bất trung…” để mà lại chế giễu.
Giai thoại văn chương vn có đề cập về tài ứng đối của Đinh Nhật Thận. Đinh Nhật Thận sinh vào năm Ất Hợi (1815) tại làng Thanh Lạo, thị xã Thanh Chương, tỉnh giấc Nghệ An, đỗ cn khoa Đinh Dậu (1837), đỗ ts khoa Mậu Tuất (1838) được xẻ làm Tri phủ. Ông thường giao tế với Cao Bá Quát cùng Nguyễn Hàm Ninh. Sau Cao Bá quát lác dấy binh hạn chế lại triều đình, Đinh Nhật Thận bị tình nghi, bắt giải về kinh giam, sau được thả ra (Quốc triều hương khoa lục chép về Đinh Nhật Thận: “ Vì là bạn cũ của tên giặc Cao bá quát lác nên bị tóm gọn giam, sau được thả” ( Cao Xuân Dục, Quốc triều mùi hương khoa lục, Nxb TPHCM, trang 191). Vày mến tài ông, vua tự Đức lưu giữ ông lại ở kinh thành để dạy con em mình trong hoàng tộc cùng cũng là một kế để dễ bề kiềm lan ông. Ông mất năm Bính dần (1866). Quốc triều đăng khoa lục chép về ông: “Ông phát âm sách qua một lượt là nhớ. Làm văn, cất cây viết là xong, không cần phải nháp, í tứ mới lạ, hầu hết không theo khuôn sáo lối văn thời bấy giờ. Văn thơ ông làm dứt là quăng quật qua, không lưu giữ lại bài nào” ( Cao Xuân Dục, Quốc triều đăng khoa lục, Nxb Văn học, trang 69).
Tục truyền khi ở ghê đô, một hôm Đinh Nhật Thận cùng các quan đại đại thần theo thuyền ngự đi ngoạn cảnh bên trên sông Hương. Nhân bàn thảo về Nho giáo, ông nói đến câu: “Quân sử thần tử, thần vong mạng bất trung; Phụ sử tử vong, tử bất vong bất hiếu” và mang lại đó là một trong câu chí lí. Nghe kết thúc vua từ bỏ Đức phán: Vậy trẫm truyền mang đến khanh khiêu vũ xuống sông này chết đi!
Nghe vua phán vậy, những quan bên trên thuyền đều lo âu thay đến ông, vày không khiêu vũ xuống sông thì không được, nhưng mà nhảy xuống thì bị chết một giải pháp oan uổng. Ấy vậy mà ông vẫn bình thản lạy bên vua xong đâu vào đấy rồi lao bản thân xuống loại sông. Mọi người tưởng đây là nơi an nghỉ nghìn thu của ông. Nhưng lại chỉ trong tích tắc ,ông ngoi đầu lên khỏi khía cạnh nước và tay dính vào thuyền ngự. Vua từ Đức hỏi: Sao khanh ko ở bên dưới đó luôn luôn mà còn trở lên đây? Ông đáp: Thần định ở luôn dưới đó, nhưng mà khi vừa xuống đến đáy sông thì thần chạm chán ông tắt hơi Nguyên, ông ấy đuổi thần lên với mắng thần như sau: “Ngã phùng ám chúa hàm oan nhẫn/ Nhữ ngộ minh quân nịch tử hà?” (Ta gặp ám chúa nên chịu oan đang đành/ Còn ngươi gặp được minh quân sao lại trầm mình?), hạ thần nghe ông ấy mắng vượt đúng cho nên vì thế phải ngoi lên tâu để thánh thượng rõ!
Vua tự Đức cả cười, không nên thị vệ kéo ông lên thuyền ngự, lấy áo xống cho ông núm rồi đích thân rót một chén bát rượu nhằm khen thưởng cho mẫu tài ứng đối mẫn tiệp, tuy vậy biết đó là 1 câu chuyện trọn vẹn bịa đặt.
Giai thoại nghe qua thì khôn cùng hay, tuy thế giai thoại này chỉ dành cho những người không nối liền Nho giáo kể lẫn nhau nghe lúc “trà dư tửu hậu” nhưng mà thôi!. Vày một bạn như Đinh Nhật Thận đã thuần thục Tứ thư, Ngũ kinh, sách Bách gia chư tử…mà lại khen thưởng một câu hết sức là phi nhân bạn dạng như thế!
Nho giáo chỉ trung cùng với ông vua tất cả đủ bốn cách, đáng cho khách hàng thờ; còn nếu như không thì hoàn toàn có thể bỏ nhưng thờ ông vua khác, như Khổng tử đã vứt vua nước Lỗ. Nghĩa binh – Thần trong Nho giáo gồm định phận rõ ràng: Định công vấn: “ Quân sử thần, thần sự quân, như chi hà?” Khổng tử đối viết: “Quân sử thần dĩ lễ, thần sự quân dĩ trung” (Vua Định công nước Lỗ hỏi Khổng tử rằng: “Vua khiến bề tôi, bề tôi bái vua, buộc phải thế nào?” Khổng tử đáp rằng: “ Vua đem lễ nhưng đãi bề tôi, bề tôi mang trung mà thờ vua” – Luận ngữ: chén bát dật ,19).Vua phải có đức độ, phải biết tu thân: “Tự thiên tử dĩ chí ư máy nhơn, nhứt thị giai dĩ tu thân vi bổn” (Trên trường đoản cú bực thiên tử lần xuống cho tới hạng dân hay đều phải lấy sự tu thân có tác dụng gốc – Đại học). Bởi vậy Mạnh tử bảo Tề Tuyên vương vãi rằng: “Quân chi thị thần như thủ túc, tắc thần thi quân như phúc tâm. Quân đưa ra thị thần như khuyển mã, tắc thần thị quân như quốc nhân. Quân đưa ra thần thị như thổ giới, tắc thần thị quân như khấu thù”(Vua xem bề tôi như tay chân, thì bề tôi xem vua như bụng như lòng. Vua xem bề tôi như chó ngựa, thì bề tôi xem vua như người lạ vào nước. Vua coi bề tôi như đất như cỏ thì bề tôi coi vua như giặc như thù- bạo gan tử: Ly lâu, Chương cú hạ,3).
Tề Tuyên vương hỏi bạo dạn tử: “ Thần thí kỳ quân khả hồ?” Viết: “ Tặc nhân giả, vị đưa ra tặc; tặc nghĩa , vị chi tàn; tàn tặc đưa ra nhơn, vị bỏ ra nhứt phu. Văn tru nhứt phu Trụ hỹ, vị văn thí quân dã” ( “Bề tôi mà lại giết vua, gồm nên chăng?”. Mạnh bạo tử đáp rằng: “ Kẻ làm hại đức nhân call là tặc; kẻ làm cho hại đức nghĩa gọi là tàn. Kẻ tàn, kẻ tặc chẳng qua là 1 người thường mà thôi. Tôi từng nghe vua Võ vương chỉ giết một bạn thường là Trụ mà lại thôi, chớ tôi không hề nghe thịt vua”- mạnh tử, Lương Huệ vương, Chương cú hạ, 8). Tuân tử cũng nói : “ Tru bạo quốc bỏ ra quân, nhược tru độc phu” ( thịt một ông vua man rợ của một nước cũng tương tự giết một kẻ độc phu – Vua cũng chẳng buộc phải thần thánh gì!)
Mạnh tử khẳng định: “ Dân vi quí, thôn tắc lắp thêm chi, quân vi khinh” ( dân là quí, thứ cho là làng mạc tắc, vua là khinh – mạnh khỏe tử ,Tận tâm, Chương cú hạ , 14)
Mối quan hệ tình dục Phụ – Tử trên tinh thần “ Phụ từ, tử hiếu”. Bổn phận làm nhỏ là đề nghị hiếu với cha mẹ. Khổng tử giải thích: “ Sanh, sự đưa ra dĩ lễ; tử, táng chi dĩ lễ; tế bỏ ra dĩ lễ” (Hễ làm cho con, khi cha mẹ còn sống, yêu cầu phụng sự cho gồm lễ, khi bố mẹ chết, phải an táng cho bao gồm lễ, rồi phần nhiều khi thờ giỗ, cũng đề xuất giữ đủ lễ – Luận ngữ : Vi chính II, 5)
Lấy LỄ mà lại thờ cha mẹ không phải cha mẹ làm điều gì trái đạo cũng theo. Khổng tử nói: “ Sự phụ mẫu cơ gián,kiến chí bất tòng, hựu kính bất vi, lao nhi bất oán” ( làm nhỏ thờ phụ vương mẹ, như thấy phụ huynh lầm lỗi thì nên can loại gián một biện pháp dịu ngọt. Như thấy í tứ phụ huynh chẳng thuận theo lời khuyên răn của mình, thì mình vẫn một lòng kính cẩn và chẳng trái nghịch. Như cha mẹ giận mà khiến mình làm các bước cực khổ, chớ bao gồm đem dạ oán thù hờn – Luận ngữ: Lí nhân IV, 18)
Khổng tử khuyên bạn ta thờ bố mẹ một bí quyết sáng suốt. Không phải ngẫu nhiên điều gì bố mẹ sai khiến đều vâng theo, gọi là tất cả hiếu. Người dân có hiếu cần phải biết phân biệt đầy đủ điều lành của bố mẹ mà tuân theo, phần lớn điều dữ của bố mẹ mà can gián.
Xem thêm: Top 10+ Phần Mềm Từ Điển Việt Anh Miễn Phí Tốt Nhất Trên Android
Vua Ai công nước Lỗ hỏi Khổng tử rằng: “ Con theo mệnh thân phụ có buộc phải là hiếu không? Tôi theo mệnh vua liệu có phải là trung không?”. Hỏi ba lần mà lại Khổng tử không trả lời. Dịp Khổng tử ra ngoài, Khổng tử đem chuyện ấy nói cùng với Tử Cống cùng hỏi í Tử Cống cố kỉnh nào. Tử Cống thưa: “ Con theo mệnh phụ vương là hiếu, tôi theo mệnh vua là trung, còn ngờ gì nữa?” – Khổng tử nói: “Ngươi do dự gì. Đời xưa đấng minh quân làm cho vua nước vạn thặng bao gồm tránh thần bảy người thì vua không có tác dụng điều lỗi; làm vua nước thiên thặng tất cả tránh thần năm người, thì buôn bản tắc không nguy; cai quản một nhà, gồm tránh thần tía người thì lộc vị ko suy. Phụ thân có kị tử, thì không hãm vào điều vô lễ; kẻ sĩ gồm tránh hữu, thì không làm cho điều bất nghĩa. Vì vậy con theo mệnh thân phụ há đã là hiếu, tôi theo mệnh vua há đã là trung. Chỉ tất cả biết xét dòng đáng theo nhưng mà theo, bắt đầu gọi là hiếu, là trung vậy” (Khổng tử gia ngữ: Tam thứ, IX). Xem vậy làm điều hiếu, ko phải thân phụ làm thế nào thì cũng phải theo. Gồm khi phụ vương làm điều gì trái lẽ, thì phải hết sức can ngăn, nhằm cho phụ thân khỏi bị đầy đủ điều lầm lỗi. Tuy nhiên chỉ cốt yêu cầu theo lễ nhưng can ngăn. Hiếu có hợp lễ mới thật là hiếu.( xem trần Trọng Kim, đạo nho ,quyển thượng – in lần máy tư, Nxb Tân Việt- sài Gòn, trang 142-143).
Vì nghe qua trong câu: “Quân sử thần tử, thần bạt mạng bất trung; Phụ sử tử vong tử bất vong bất hiếu” xuất hiện mọi từ “Quân”; “Thần”; “Phụ”; “Tử” có âm hưởng của Nho giáo buộc phải quy nạp câu nói ấy là của Nho gia. Lời nói ấy chính là của hoàng thái tử Phù tô nói khi thừa nhận lệnh vua thân phụ là Tần Thủy Hoàng bắt đề nghị chết vày Lý tứ ngụy tạo ra di chiếu. Tướng Mông Điềm ý kiến đề xuất đem quân về kinh kì xem bao gồm thực là di chiếu của Tần Thủy Hoàng dẫu vậy Thái tử Phù sơn cản lại bởi câu nói: “Quân sử tôi con ,thần bất diệt bất trung; Phụ sử tử vong,tử bất vong bất hiếu”
Như họ biết đơn vị Tần theo cơ chế Pháp gia chứ chưa phải Nho gia. Quản tử nhà trương: “ Tôn quân ti thần, dĩ chũm thắng dã” (Tôn vua lên, hạ quan liêu xuống, lấy dòng uy cầm mà chiến thắng lướt), thế là để vua trên luật, mở đường cho hơn 2000 năm chăm chế. Bao gồm Pháp gia bắt đầu đưa ra quan niệm: “ Trung thần bất sự nhị quân” (tôi trung không thờ hai vua). Hơn thế nữa họ trọng chiếc “thế”(quyền thế) của vua khiến cho vua hóa ra độc tài, bắt bề tôi bị tiêu diệt thì chẳng kể đề xuất trái, bề tôi cũng phải chết, không bị tiêu diệt thì ko trung (Quân sử thần tử, thần văng mạng bất trung). Tự Hán Võ đế trở đi, ý niệm đó được những vua chấp nhận, và bên cạnh đó không tất cả nhà Nho nào phản bội đối, cơ mà nền quân công ty của trung quốc hóa ra chăm chế (Nguyễn Hiến Lê, Sử china tập 1. Nxb Văn hóa, trang 191)
Nhà phân tích Kim Định thông báo chúng ta: “…cái bổn gốc của đạo nho là “chí trung” mà lại trung là không cậy dựa = “ trung lập nhi bất ỷ cường tai kiểu”. Đó là cơ bản những bài học kinh nghiệm dạy học của ông ( Khổng tử- TG). Đừng đem hầu hết câu Hán học tập như “trung thần bất sự nhị quân” tốt “quân sử thần tử, thần vong mạng bất trung” nhưng gán vào mồm ông. Làm thay là thiếu hụt óc khoa học. Thân phụ ông ta mặc dù về phê bình không đạt cao lắm nhưng lại không khiến cho những câu tầm gửi mẫu mã trên làm cho thui chột chí bất khuất” ( Kim Định , Căn phiên bản trong triết lí văn hóa Việt Nam. https://www.catholic.org.tw/vntaiwan/kimdinh2/00kim.htm. Coi chương VI : trường đoản cú Văn tổ cho tới Văn miếu; mục 6e: Vạn vắt sư biểu)
Một vấn đề mà được “ chúng khẩu đồng từ” (đông tín đồ cùng nói một lời) chưa hẳn là sự thật. Sự thật chưa hẳn thuộc về đàn cho dù trong các đông bao gồm cả Ban Tuyên giáo Trung ương!
Câu hỏi:"Quân xử thần tử, thần bất tử bất trung Phụ xử tử trung, tử bất trung bất hiếu" Đó là quan điểm của?
Toán 10
Toán 10 liên kết Tri Thức
Toán 10 Chân Trời sáng sủa Tạo
Toán 10 Cánh Diều
Giải bài xích tập Toán 10 liên kết Tri Thức
Giải bài xích tập Toán 10 CTST
Giải bài bác tập Toán 10 Cánh Diều
Trắc nghiệm Toán 10
Ngữ văn 10
Ngữ Văn 10 kết nối Tri Thức
Ngữ Văn 10 Chân Trời sáng sủa Tạo
Ngữ Văn 10 Cánh Diều
Soạn Văn 10 kết nối Tri Thức
Soạn Văn 10 Chân Trời sáng sủa tạo
Soạn Văn 10 Cánh Diều
Văn mẫu 10
Tiếng Anh 10
Giải tiếng Anh 10 liên kết Tri Thức
Giải giờ đồng hồ Anh 10 CTST
Giải giờ Anh 10 Cánh Diều
Trắc nghiệm tiếng Anh 10 KNTT
Trắc nghiệm giờ Anh 10 CTST
Trắc nghiệm giờ Anh 10 CD
Giải Sách bài xích tập giờ Anh 10
Vật lý 10
Vật lý 10 liên kết Tri Thức
Vật lý 10 Chân Trời sáng sủa Tạo
Vật lý 10 Cánh Diều
Giải bài tập Lý 10 liên kết Tri Thức
Giải bài xích tập Lý 10 CTST
Giải bài xích tập Lý 10 Cánh Diều
Trắc nghiệm đồ vật Lý 10
Hoá học tập 10
Hóa học 10 liên kết Tri Thức
Hóa học 10 Chân Trời sáng sủa Tạo
Hóa học tập 10 Cánh Diều
Giải bài bác tập Hóa 10 kết nối Tri Thức
Giải bài xích tập Hóa 10 CTST
Giải bài xích tập Hóa 10 Cánh Diều
Trắc nghiệm Hóa 10
Sinh học 10
Sinh học 10 kết nối Tri Thức
Sinh học 10 Chân Trời sáng Tạo
Sinh học 10 Cánh Diều
Giải bài bác tập Sinh 10 liên kết Tri Thức
Giải bài xích tập Sinh 10 CTST
Giải bài bác tập Sinh 10 Cánh Diều
Trắc nghiệm Sinh học tập 10
Lịch sử 10
Lịch Sử 10 liên kết Tri Thức
Lịch Sử 10 Chân Trời sáng Tạo
Lịch Sử 10 Cánh Diều
Giải bài tập lịch sử hào hùng 10 KNTT
Giải bài bác tập lịch sử hào hùng 10 CTST
Giải bài bác tập lịch sử dân tộc 10 Cánh Diều
Trắc nghiệm lịch sử 10
Địa lý 10
Địa Lý 10 liên kết Tri Thức
Địa Lý 10 Chân Trời sáng Tạo
Địa Lý 10 Cánh Diều
Giải bài bác tập Địa Lý 10 KNTT
Giải bài tập Địa Lý 10 CTST
Giải bài xích tập Địa Lý 10 Cánh Diều
Trắc nghiệm Địa lý 10
GDKT và PL 10
GDKT & PL 10 kết nối Tri Thức
GDKT & PL 10 Chân Trời sáng sủa Tạo
GDKT và PL 10 Cánh Diều
Giải bài bác tập GDKT và PL 10 KNTT
Giải bài xích tập GDKT & PL 10 CTST
Giải bài tập GDKT & PL 10 CD
Trắc nghiệm GDKT & PL 10
Công nghệ 10
Công nghệ 10 liên kết Tri Thức
Công nghệ 10 Chân Trời sáng Tạo
Công nghệ 10 Cánh Diều
Giải bài bác tập technology 10 KNTT
Giải bài bác tập technology 10 CTST
Giải bài xích tập công nghệ 10 CD
Trắc nghiệm technology 10
Tin học 10
Tin học tập 10 liên kết Tri Thức
Tin học 10 Chân Trời sáng Tạo
Tin học tập 10 Cánh Diều
Giải bài xích tập Tin học 10 KNTT
Giải bài bác tập Tin học tập 10 CTST
Giải bài tập Tin học tập 10 Cánh Diều
Trắc nghiệm Tin học 10
Xem nhiều nhất tuần
Đề thi giữa HK1 lớp 10
Đề thi giữa HK2 lớp 10
Đề thi HK1 lớp 10
Đề thi HK2 lớp 10
Video tu dưỡng HSG môn Toán
Toán 10 Kết nối tri thức Bài 1: Mệnh đề
Toán 10 Chân trời trí tuệ sáng tạo Bài 2: Tập hợp
Toán 10 Cánh Diều bài xích tập cuối chương 1
Soạn bài xích Chữ người tử tù - Nguyễn Tuân - Ngữ văn 10 KNTT
Soạn bài bác Thần Trụ Trời - Ngữ văn 10 CTST
Soạn bài Ra-ma kết tội - Ngữ văn 10 Tập 1 Cánh Diều
Văn chủng loại về Chữ tín đồ tử tù
Văn mẫu mã về cảm hứng mùa thu (Thu hứng)
Văn chủng loại về Bình Ngô đại cáo
Văn chủng loại về Tây Tiến
Kết nối với chúng tôi
TẢI ỨNG DỤNG HỌC247
Thứ 2 - sản phẩm 7: từ bỏ 08h30 - 21h00
cya.edu.vn.vnThỏa thuận sử dụng
Đơn vị nhà quản: doanh nghiệp Cổ Phần giáo dục HỌC 247
Chịu nhiệm vụ nội dung: Nguyễn Công Hà - Giám đốc doanh nghiệp CP giáo dục Học 247